ประวัติและความเป็นมา
นับแต่ก่อตั้งมา สถาบันโภชนาการได้ทำงานวิจัยเพื่อส่งเสริมภาครัฐ ในการแก้ปัญหาโภชนาการ ของชาติอย่างต่อเนื่อง ตามกระแสการเปลียนแปลงของสภาพปัญหาที่เนื่องมาจากการเปลี่ยนแปลง ทางเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม
ผลงานวิจัยของสถาบันโภชนาการ ได้ถูกส่งต่อให้หน่วยงานที่รับผิดชอบทั้งในประเทศและ ภูมิภาค เพื่อนำไปใช้แก้ปัญหาทุพโภชนาการและพิษภัยในอาหาร นอกจากนี้ยังได้เผยแพร่ผ่านสื่อมวลชน เพื่อสร้างความรู้ ความเข้าใจด้านอาหารและโภชนาการ และพัฒนาคุณภาพชีวิตแก่ประชาชน
ทศวรรษที่ 1 (พ.ศ. 2520-2529)
สถาบันเน้นการแก้ปัญหาการขาดสารอาหารที่รุนแรง ทั้งในแม่และเด็ก ในกลุ่มคนยากจนในชนบท โดยมีผลงานที่มีผลกระทบต่อสุขภาวะของประชาชนตลอดจนการพัฒนาประเทศและภูมิภาคดังนี้
โครงการศึกษาเรื่องโรคนิ่วในกระเพาะปัสสาวะ
การได้รับโปรตีนต่ำ และการกินผักที่มีออกซาเลทสูง ส่งผลให้เกิดการสะสมผลึกของออกซาเลท จนไม่สามารถถูกขับออกทางปัสสาวะทำให้เกิดนิ่ว แนวทางการแก้ไขโดยเพิ่มการกินอาหารที่มีโปรตีน จากเนื้อสัตว์และถั่ว ซึ่งมีฟอสฟอรัสสูง และดื่มน้ำมากขึ้น
![](https://inmu.mahidol.ac.th/th/wp-content/uploads/2023/10/act2.jpg)
![](https://inmu.mahidol.ac.th/th/wp-content/uploads/2023/10/1.1-2.jpg)
โครงการศึกษาและพัฒนาอาหารเสริม
![](https://inmu.mahidol.ac.th/th/wp-content/uploads/2023/10/1.2-2.jpg)
การคิดค้นสูตรอาหารเสริมที่ผลิตจากอาหารที่มีในท้องถิ่น ที่ทำจากข้าว ถั่ว งา แล้วหารูปแบบการผลิต และกระจายอาหารเสริม ในระดับชุมชน โดยใช้การตลาดเชิงสังคม เป็นต้นแบบของอาหารเสริมทารก ที่ใช้แก้ปัญหาทุพโภชนาการ ในชนบทในทศวรรษต่อมา
โครงการวิจัยเรื่องพฤติกรรมการกินของคนไทย
การวิจัยเพื่อการพัฒนาบริโภคนิสัยที่ดีต่อสุขภาพอนามัย อันจะส่งผลถึงการพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชน โดยประสานงานกับนักวิชาการทั้งในส่วนกลางและส่วนภูมิภาค ทำให้เข้าใจถึงต้นเหตุความเชื่อ และหาแนวทางปรับเปลี่ยน พฤติกรรมการบริโภคของคนไทย
โครงการวิจัยโลหิตจางในหญิงมีครรภ์
การวิจัยผลของการเสริมธาตุเหล็กในหญิงมีครรภ์ พบว่าการเสริมธาตุเหล็กในปริมาณ 120 มิลลิกรัม/วัน ตั้งแต่ช่วงกลางของการตั้งครรภ์มีผลป้องกันโลหิตจาง ในหญิงมีครรภ์ได้ และการให้ โภชนศึกษาที่เหมาะสม รวมทั้งการปฏิบัติงานของอาสาสมัครสาธารณสุขในชุมชน ช่วยเพิ่มประสิทธิผลของมาตรการดังกล่าว
ทศวรรษที่ 2 (พ.ศ. 2530-2539)
โครงสร้างของประเทศที่กำลังเปลี่ยนจากเศรษฐกิจภาคการเกษตร มาเป็นภาคอุตสาหกรรม ทำให้สังคมไทยเริ่มเปลี่ยนแปลงจากสังคมชนบท มาสู่ความเป็นสังคมเมืองมากยิ่งขึ้น ปัญหาโภชนาการเกินมีมากขึ้นทั้งในเด็กและผู้ใหญ่ โดยเกิดร่วมกับการขาดวิตามินและแร่ธาตุ (Double Burden) ประชากรเริ่มมีความตื่นตัวกระแสอาหารเพื่อสุขภาพมากขึ้น ปัญหาการขาดสารอาหารที่พบ ในช่วงทศวรรษที่ 1 ลดระดับความรุนแรงลง ภาครัฐมุ่งส่งเสริมให้มีการส่งออกมากขึ้นการพัฒนาผลิตภัณฑ์เสริมอาหารและศึกษาการใช้ประโยชน์ในร่างกาย
ผลิตภัณฑ์อาหารที่มีการเสริมสารอาหาร เช่น วิตามินเอ เหล็ก ไอโอดีน แคลเซียม และอื่นๆ ได้ถูกพัฒนาขึ้น เพื่อแก้ปัญหาการขาดสารอาหารเหล่านั้น ในประชากร นอกจากนี้ยังมีการทดสอบการใช้ประโยชน์ของสารอาหาร ที่เสริมลงไปในร่างกาย ทั้งในระดับ in vitro และ in vivo
การพัฒนาผลิตภัณฑ์อาหารเพื่อแก้ปัญหาโภชนาการเกินและศึกษาผลต่อร่างกาย
การพัฒนาผลิตภัณฑ์อาหารและส่วนประกอบอาหาร ที่มีการปรับลดปริมาณโซเดียมและน้ำตาล ปรับสัดส่วนกรดไขมันให้เหมาะสม ลดพลังงาน หรือเสริมใยอาหารและมีการนำไปทดลองในมนุษย์ ผลิตภัณฑ์บางส่วนได้รับการถ่ายทอดเทคโนโลยี ไปยังผู้ประกอบการและผลิตจำหน่ายในเชิงพาณิชย์แล้ว
![](https://inmu.mahidol.ac.th/th/wp-content/uploads/2023/10/2.1.jpg)
![](https://inmu.mahidol.ac.th/th/wp-content/uploads/2023/10/2.1-2.jpg)
การวิจัยความปลอดภัยของอาหาร
![](https://inmu.mahidol.ac.th/th/wp-content/uploads/2023/10/2.1-3.jpg)
การศึกษาสารเจือปนในอาหาร ที่เชื่อมโยงกับการเกิดโรคมะเร็ง และแนวทางการป้องกัน การศึกษาฤทธิ์การก่อกลายพันธุ์โดยเทคนิค Ames’Test นอกจากนี้ยังมีงานวิจัยเพื่อแก้ปัญหาความปลอดภัยของอาหาร ที่ผลิตจากสถานประกอบการขนาดกลางและเล็ก ทั้งนี้เพื่อให้ผู้ประกอบการ และเจ้าหน้าที่ที่กำกับดูแลมีความรู้ ความเข้าใจที่ถูกต้อง สามารถนำไปปฏิบัติได้
การจัดทำฉลากโภชนาการ
สถาบันเป็นหน่วยงานแห่งแรกในประเทศไทยที่สามารถ ให้บริการวิเคราะห์ และประเมินข้อมูล เพื่อจัดทำฉลากโภชนาการประเทศสหรัฐอเมริกาได้ตามข้อกำหนด และวิจัยในการจัดทำฉลากโภชนาการของประเทศไทย ให้เหมาะสม
![](https://inmu.mahidol.ac.th/th/wp-content/uploads/2023/10/2.2.jpg)
![](https://inmu.mahidol.ac.th/th/wp-content/uploads/2023/10/2.3.jpg)
การค้นหารูปแบบของการสื่อสารเพื่อพัฒนา และส่งเสริมพฤติกรรมโภชนาการ
การวิจัยการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของประชากร เพื่อลดปัญหาอันเกิดจากการขาดวิตามินเอ โดยนำหลักการตลาดเพื่อสังคมมาประยุกต์ใช้ ซึ่งมีแนวโน้มที่จะนำไปปฏิบัติจริงได้ (Research for Change or Action) เป็น โครงการตัวอย่างต้นแบบที่มีประสิทธิภาพ ในการสร้างให้เกิดการเปลี่ยนแปลง ในหลายระดับอย่างต่อเนื่อง
![](https://inmu.mahidol.ac.th/th/wp-content/uploads/2023/10/2.4.jpg)
ทศวรรษที่ 3 (พ.ศ.2540-2549)
เน้นการพัฒนา“คน”ตามแผนการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติโดยการเตรียมความพร้อม ของเด็กปฐมวัย พัฒนาสุขภาพและพลานามัย ที่มุ่งเสริมสร้างโอกาสให้คนไทยทุกคนมีสุขภาพดีถ้วนหน้า และมีความรู้ความเข้าใจในการป้องกันโรค การแก้ปัญหาลักษณะ Double Burden ต้องใช้การวิจัยแบบสหสาขาวิชาที่มีการสร้างองค์ความรู้ ในเชิงลึกมากขึ้น
![](https://inmu.mahidol.ac.th/th/wp-content/uploads/2023/10/3.1.jpg)
การประเมินภาวะโภชนาการ
สถาบันดำเนินการสำรวจการบริโภคอาหารของคนไทย (National Food Consumption Survey) เพื่อเป็นเครื่องมือในการประเมินด้านความเพียงพอ ทางโภชนาการและความเสี่ยงด้านความปลอดภัย จากการบริโภคอาหาร นอกจากนี้ยังมีการวิจัยสร้างเครื่องมือ ในการประเมินภาวะโภชนาการ ในรูปโปรแกรมคอมพิวเตอร์
การพัฒนาพันธุ์ข้าวอุดมสารอาหาร
สถาบันได้ร่วมงานกับเครือข่ายนักวิจัย จากหน่วยงานด้านการเกษตร ในการปรับปรุงและคัดเลือกสายพันธุ์ข้าว เพื่อให้มีคุณค่าทางโภชนาการ และสารสำคัญที่เพิ่มขึ้น
![](https://inmu.mahidol.ac.th/th/wp-content/uploads/2023/10/3.2.jpg)
การวิจัยด้านอาหาร
สถาบันดำเนินการวิจัย “อาหารไทย” อย่างครบวงจร ตั้งแต่การศึกษาคุณค่าของอาหารไทยเพื่อสุขภาพ ปริมาณสารพฤกษเคมี (Phytochemicals) การจัดทำตำรับอาหารและสำรับเพื่อสุขภาพ การศึกษาคุณสมบัติต่างๆ ในการลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง
![](https://inmu.mahidol.ac.th/th/wp-content/uploads/2023/10/3.3.jpg)
การพัฒนาโภชนาการอย่างมีส่วนร่วม เพื่อผลักดันการเปลี่ยนแปลงในระดับพื้นที่และนโยบายด้านโภชนาการของเด็กและเยาวชน โดยเน้นการเผยแพร่สื่อสารและพัฒนาพฤติกรรมโภชนาการ
การวิจัยเพื่อพัฒนาโภชนาการในรูปองค์รวม ที่เน้นการเผยแพร่สื่อสารและพัฒนาพฤติกรรมโภชนาการ เพื่อนำความรู้ทางด้านโภชนาการมาประยุกต์ใช้ ให้เป็นประโยชน์ต่อประชาชน โครงการได้รับรางวัลเกียรติยศ ในการประกวดโครงการสร้างกำไร ให้สุขภาพชุมชน ของมูลนิธิสาธารณสุขแห่งชาติร่วมกับสำนักงานกองทุน สนับสนุนการวิจัย และองค์การอนามัยโลก
![](https://inmu.mahidol.ac.th/th/wp-content/uploads/2023/10/3.4.jpg)
อาหารโภชนาการเชิงรุก
สถาบันโภชนาการ ร่วมกับ กองโภชนาการ กระทรวงสาธารณสุข ดำเนินการขับเคลื่อนงานอาหาร และโภชนาการเชิงรุก ในรูปภาคีเครือข่าย เพื่อส่งเสริมภาวะโภชนาการในทารกและเด็ก ให้มีพัฒนาการเจริญเติบโตทั้งด้านร่างกายและสติปัญญา อย่างเต็มศักยภาพ และควบคุมปัจจัยเสี่ยงภาวะโภชนาการเกิน ในเด็ก ตลอดจนส่งเสริมพฤติกรรมการบริโภคอาหาร เพื่อสุขภาพที่ดี และป้องกันโรคเรื้อรังในกลุ่มประชาชนทั่วไป
![](https://inmu.mahidol.ac.th/th/wp-content/uploads/2023/10/3.5.jpg)
![](https://inmu.mahidol.ac.th/th/wp-content/uploads/2023/10/1-1.jpg)
งานวิจัยปัจจุบัน
ในทศวรรษที่ 4 (พศ. 2550-2560) สถาบันยังคงมีการดำเนินงานวิจัยหลายด้านอย่างต่อเนื่อง จากช่วงที่ผ่านมา เพื่อสานต่อทั้งการสร้างองค์ความรู้ใหม่ และการสร้างความยั่งยืนให้เกิดขึ้น ขณะเดียวกัน สถาบันต้องเตรียมความพร้อมให้สังคมไทย ที่กำลังเคลื่อนเข้าสู่สังคมสูงอายุ (Aging society) มากขึ้น โดยงานวิจัยต้องสามารถเสนอแนะแนวทางที่เหมาะสม ในการลดผลกระทบจากความเปลี่ยนแปลงดังกล่าว เพื่อให้ผู้สูงอายุเหล่านั้นได้มีคุณภาพชีวิตที่ดี ยังคงมีส่วนในการพัฒนาประเทศและไม่สร้างภาระให้กับภาครัฐ ในด้านสาธารณสุขจนมากเกินไป
นอกจากนี้ สถาบันได้ร่วมกับภาครัฐและเอกชน ในการดำเนินงานวิจัย เพื่อสร้างเสริมความมั่นคงทางด้านอาหาร และโภชนาการในห่วงโซ่อาหาร ทั้งในด้านคุณภาพอาหาร คุณค่าทางโภชนาการ ความปลอดภัยของอาหาร และอาหารศึกษา เพื่อสนองตอบนโยบายของชาติ ในความพยายามแก้ปัญหาอาหารและโภชนาการ เพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีของประชากรและการส่งออก
![](https://inmu.mahidol.ac.th/th/wp-content/uploads/2023/10/2.jpg)
![](https://inmu.mahidol.ac.th/th/wp-content/uploads/2023/10/3.jpg)
![](https://inmu.mahidol.ac.th/th/wp-content/uploads/2023/10/4.jpg)
ทั้งนี้งานวิจัยที่ดำเนินการในปัจจุบันแบ่งออกเป็น 5 กลุ่มงาน ดังนี้
- การพัฒนาเครื่องมือและตัวชี้วัดในการประเมินสุขภาวะที่เกี่ยวกับอาหารและโภชนาการ
- การศึกษาองค์ประกอบ กระบวนการ กลไกและประสิทธิผลที่เกี่ยวข้องกับอาหารและ double burden of malnutrition
- การพัฒนาผลิตภัณฑ์อาหารเพื่อลดความเสี่ยงและ/หรือความรุนแรงของโรค
- พิษวิทยาและความปลอดภัยทางอาหาร
- การประยุกต์ความรู้เพื่อปรับเปลี่ยนให้เกิดพฤติกรรมที่ดีต่อสุขภาพ